“ÇOCUKLUK ÇAĞI KEKEMELİĞİ”

Çocuk gelişim uzmanı Yıldız karakaya “kekemelik” hakkında bilinmeyenleri anlattı.

Yıldız Karakaya”Çocuk Gelişim Uzmanı Yıldız Karakaya”Pek çok ailenin başına gelmiştir, cıvıl cıvıl konuşan çocuklarının aniden takılmaya/kekelemeye başlaması…
Panik yapan anne babanın çoğunlukla aklına gelen ilk şey ise ‘‘Korktu’’ , ‘‘nazar oldu’’, ‘‘benim yüzümden’’ cümleleri olur.Oysa ilk ayırıcı tanı için çocuğun içinde bulunduğu durumun fiziksel kökenli mi yoksa psikolojik kökenli mi olduğunun ayrımı iyi yapılmalıdır.
Peki nedir kekemelik?
Kekemelik kişinin istemi dışında konuşmasının akıcılığının uygunsuz şekilde bozulması durumudur. Genetik, nörofizyolojik ve psikolojik kökenli olarak ortaya çıkabilmekte olup toplumdaki yaygınlığı %1 oranındadır. Erkek çocuklarda kızlara oranla 3_4 kat daha sık görülür. Çoğunlukla 2_7 yaş arasında başlayıp, olguların % 80 i kendiliğinden düzelmektedir.Kişiye kekemelik tanısının konulabilmesi için mevcut durumun en az 3 ay süreyle devam etmesi gerekir.
Kekemeliğin seyri kişiden kişiye farklılıklar gösterir. Bazı kişilerde ‘artarak’ devam ederken bazılarında ‘azalarak’, bir kısmında ise ‘dalgalı’ olarak seyreder. Kekemelik bozukluğu yaşayan bireyler çoğunlukla takılabilecekleri kelimelerin yerine aynı anlama gelebilecek daha kısa sözcükler tercih edebilmektedirler.Şarkı söylerken, sessiz konuşurken, kişinin kendini rahat hissettiği ortamlarda kekemeliğin şiddeti farklılıklar gösterebilmektedir.
Kişi kekemeliği önleme amaçlı toplum karşısında konuşmama, telefonda konuşmama, soruları bildiği halde bilmiyormuş imajı oluşturma ya da kelime değişikliği yaparak bazı kaçınma davranışları gösterebilmektedir.
Ayırıcı Tanı
Kekemelik küçük çocuklarda ortaya çıkan çoğunlukla geçici olabilen ve dalgalı seyreden normal akıcılık bozukluklarından ayırt edilmelidir. Bu çocuklar çoğunlukla tam kelime veya cümlecik tekrarı gösterirken kekeme olan bireylerde genellikle kelimenin tamamı veya bir parçasında tekrarlama, uzatma ve bölme görülür.
Tedavi
Kekemeliğin tedavisinde çoğunlukla davranışçı yaklaşımlar kullanılmaktadır. Dil pratiğini henüz kazanmış çocuklar için erken müdahale olumlu sonuçlar vermektedir. Okul öncesi dönemde görülen kekemelikler çoğunlukla geçici olduğu için yoğun bir müdahaleden ziyade aile eğitimi önemlidir. Çocuğa doğru konuşması konusunda baskı yapılmaması, cümlelerinin düzeltilmemesi, rahat konuşma imkanı ve ortamı sağlanması, konuşurken sabırla dinlenmesi, çocuğun dikkatinin yaptığı konuşma üzerine çekilmemesi gerekir. Bu yaklaşımlar yetersiz kaldığında veya daha büyük çocuklarda ise konuşma terapisine başvurulur. Konuşma terapisinde konuşmanın akıcılığını şekillendirmeye ve oturtmaya yönelik çeşitli yöntemler kullanılır. Kekemeliğe özgü bir ilaç tedavisi yoktur. Ancak korku, kaygı bozukluğu sonrasında ortaya çıkan kekemelik durumlarında psikiyatrik ilaçlar kullanılabilmektedir.

KEKEMELİK DURUMUNDA AİLE VE ÖĞRETMENLERİN YAPMASI GEREKENLER
*Çocuğa kekeme olmasıyla ilgili bir şey sorulmamalı ya da onun yanındayken kekemelikten bahsedilmemelidir.
*Unutulmamalıdır ki kekemelik konuşan kişinin ağzında değil; dinleyen kişinin kulağındadır.
*Çocuk sakin bir şekilde dinlenilmeli, konuşması üzerine aşırı titizlik gösterilememelidir.
*Çocuk konuşmaya başladığı zaman acele edilmemeli, sakin, endişeden uzak ve telaşa kapılmadan çocuğun konuşmasını sürdürmesi beklenmelidir. Yani çocuğun konuşması olduğu gibi kabul edilmelidir.
*Çocuğa yüz ifadesiyle ya da konuşarak üzerinde baskı kurulmamalıdır.
*Çocuğun en az kekelediği ortamlar saptanmalı (bebekle konuşurken, telefonda konuşurken, oyun ortamında konuşurken gibi) ve ortamların süresini ve sayısı artırmalıyız.
*Çocuğa konuşmasıyla ilgili telkinlerde bulunmayınız (Derin bir nefes al, şimdi başla gibi) Bu durum çocuğun bocalamasına neden olacaktır.
*Çocuk konuşurken dudak hareketlerine değil, onun gözlerine bakılmalıdır.
*Çocuğa sürekli emirler yağdırmaktan vazgeçilmelidir.
*Alaycı ve şaka maksadıyla konuşmasına müdahale edilmemelidir.
*Kekeleyen çocuk sınıfta değilken, onunla ilgili diğer sınıf arkadaşlarıyla konuşulmalı, çocuğun durumu arkadaşlarına izah edilmeli, arkadaşlarının kekeleyen çocuğu kabul etmesi tüm sınıf yüreklendirilmelidir.
*Çocuğa sınıfta şiir şarkı okuması gerektiği zaman onun kendini en rahat hissettiği özel önlemler alınmalıdır.
*Koro çalışmaları, marşlar, şarkılar ritmik etkinlikler olduğundan bu tür çalışmalara daha fazla yer verilmelidir.
*Çocuğun başarılı olduğu alanları sık sık ortaya çıkarmalı ve başarılı olduğu alanlarda kendini kanıtlamasına ve kabul ettirtmesine olanak tanınmalıdır.
*Çocuğun yanında onun rahatsızlığıyla ilgili başkalarıyla konuşmaktan kaçınılmalıdır.
*Çocuğa bazı özel görevler verilebilir. Örneğin yan sınıftan bir şey isteme, müdüre bir ileti gönderme, yetişkine bir şey sorma ya da marketten bir şeyle satın alma, konusunda yüreklendirilmelidir.”dedi.