Küresel Işınların UV Göstergesi Katarakt ve Deri Kanseri Risklerini Azaltmak İçin
Hazırlanan Eğitim Materyali (Fact Sheet 271 Ağustos 2002)
Herkes, güneş ışınlarına maruz kalmaktadır. İnsanların UV ışınlarına az miktarda maruz kalmaları vücutta D vitaminin üretilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bununla birlikte, UV ışınlarına fazla derecede maruz kalmak deri kanseri ve katarakt başta olmak üzere birçok sağlık problemine neden olmaktadır.
UV Işınlarının Yayılması
Güneş, ışık, ısı ve UV ışınları yaymaktadır. Yeryüzüne ulaşan UV ışınlarının büyük bir oranı UVA ile az miktarda olan UVB bileşenlerinden oluşmaktadır. UV ışınlarının seviyesi şunlardan etkilenmektedir.
- Güneşin yükselmesi: Gökyüzünde güneş ne kadar yüksekte olursa, UV ışınlarının radyasyon seviyesi de o kadar yüksek olur. Buna bağlı olarak, UV ışınlarının seviyesi gün içinde ve yıl içinde değişiklik göstermektedir.
- Enlem: Ekvator bölgesine ne kadar yakın olunursa, UV ışınlarının seviyesi de o kadar yüksek olur.
- Gökyüzünün bulutlu olması: Gökyüzü bulutsuz olduğunda, UV ışınlarının yaydığı radyasyon en yüksek seviyededir ve gökyüzü bulutlu olsa bile yinede UV ışınlarının yaydığı radyasyon seviyesi yüksek olabilir.
- Yükseklik: Yükseklik artığı zaman daha ince bir atmosfer tabakası UV ışınlarının yaydığı radyasyonu emer. Ozon tabakası ise yeryüzüne gelecek olan UV ışınlarının bir kısmını kendisine çeker.
- Yerden yansıma: Çim, toprak ve su UV ışınlarının %10’dan daha az bir kısmını yansıtmaktadır; yeni yağmış olan kar da ışınların %80 kadarını, kuru kumsal kumu yaklaşık %15’ini ve denizköpüğü de yaklaşık %25’ini yansıtmaktadır.
UV ışınları görünemeyip ve aynı zamandada hissedilemeyeceği için insanları bu problemden haberdar edecek ve günlük olarak koruyucu bir önlem almaları yönünde onları uyaracak hızlı ve uygun bir yol bulmak önemlidir.
Küresel UV Işınlarının Göstergesi (UVI)
UVI, yeryüzündeki UV ışınları seviyesinin basit bir göstergesidir. UVI , UV’nin sağlığı ters yönde etkileyecek olan bir potansiyel olduğunu göstermek ve insanları kendilerini korumaları için teşvik etmek üzere tertip edilmiştir. Göstergenin değerleri sıfırdan yukarıya doğru sıralanmıştır ve göstergenin değeri ne kadar yüksek olursa, göze ve deriye zarar verebilecek potansiyeli de o derece büyük olacaktır ve zararın meydana gelme süreci de çok kısa olacaktır.
UV ışınlarının seviyesi gün boyunca değişirken, bu seviye gün ortasında en yüksek dereceye ulaşır. UVI genellikle, öğle vaktinde yeryüzüne ulaşması beklenen UV ışınlarının en fazla ne kadar olabileceği konusunda bir tahmin olarak sunulur. Ekvatora yakın olan ülkelerde, UVI 20’ye ulaşabilir. Kuzey enlemlerdeki yazın ölçülen değerler nadiren 8’i geçer.
Uluslararası UV Göstergesi (UVI)
Uluslararası UV Göstergesi (UVI), Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün iş birliği içinde olduğu Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), Radyasyondan Korunmayı İyonize Etmeme Üzerine Çalışan Uluslararası Komisyon (ICNIRP) ve Radyasyondan Korunma Üzerine Çalışan Alman Federal Ofisinin uluslararası çabaları sonucunda geliştirilmiştir. 1995 yılındaki ilk basımından bu yana, pek çok ülke, gazetelerde, televizyonlarda ve radyoda yayınlanan hava tahminleri ile birlikte, UVI’yı da güneşten korunmaya yardımcı olması için kullanmaktadır. Bununla birlikte, çoğu insan bunun anlamını ve faydasını tamamen anlamış değildir. UVI raporları ve bununla ilgili bilgiler ülkelere göre değişiklik göstermekte ve bu da karışıklıklara yol açmaktadır farklılaşmıştır.
WHO’nun Global UV projesi olan INTERSUN, güneşten korunma mesajlarının birbirleriyle aynı olmasını garanti altına almak, basit ve konuyla alakalı mesajların gönderilmesini kolaylaştırmak ve bu mesajların eğitsel bir araç olarak kullanılmasını sağlamak için tüm dünyada kabul görmüş bir iletişim anlayışı geliştirmiştir. Bu anlayış, WHO’nun Küresel UV Göstergesi: Pratik Bir Rehber adı altında yayınlanmıştır. Aşağıda düzenlenmiş olan UV ışınlarına maruz kalma kategorileri ve renkleri, UVI’nın çeşitli değerleri ile eşleştirilmiştir.
Kategori UVI dağılımı Renk
Düşük 0-2 Yeşil
Orta derecede 3-5 Sarı
Yüksek 6-7 Turuncu
Çok yüksek 8-10 Kırmızı
Aşırı yüksek >11 Mor
UVI’nın standart bir grafik ile sunumu, rapor etmedeki tutarlılığı ve insanların güneş ışınları konusunu daha iyi anlamalarını sağlamıştır. Grafik paketi, Global UV projesi olan INTERSUN’ın http://www.who.int.uv/.’deki web sitesinden yüklenebilir.
Başlıca sağlık problemlerinin özeti
Güneşe maruz kalmanın, çeşitli türdeki deri kanserleri, hızlanmış cilt yaşlanması, katarakt ve diğer göz hastalıkları ile bağlantılı olduğu bilinmektedir. Ayrıca UV ışınlarının, bağışıklık sisteminin etkisini azalttığı yönünde kanıtlar vardır.
Deri
Tüm dünyada her yıl 2 – 3 milyon arasında malin olmayan deri kanserleri ve 130.000’in üzerinde malin kanserlelere rastlanmaktadır. Değişen hayat tarzı ve güneş ışınlarından daha fazla yararlanma isteği, deri kanserlerindeki artışın belli başlı sebebidir. Özellikle çocuklukta görülen sık güneşe maruz kalma ve güneş yanıkları, melanoma laterin oranın vücutta yüksekselmesine sebep olduğu görülmektedir.
UV ışınlarına karşı koruyucu bir filitre görevi gören ozon tabakasının incelmesi , sorunu dahada kötüleştirmektdedir. UV ışınları nedeni ile meydana gelen diğer kronik deri değişimlerinin içinde, daha çok deri yaşlanması olarak bilinen deri hücrelerinde, kan damarlarında ve lifli dokularda meydana gelen hasarlar yer almaktadır.
Göz
UV ışınlarının göz üzerindeki şiddetli etkilerinin içinde, kornea ve irisin iltihaplanması demek olan photokeratitis ve göz kapaklarının içinde çizgiler halinde uzanan ince zar olan konjonktivin iltihaplanması anlamına gelen photoconjunctivitis yer almaktadır. Gözün UV ışınlarına maruz kalması sonucunda, uzun vadede ortaya çıkan etkilerinin içinde pterygiumun gelişimi (korneaya bitişik olan beyaz veya krem rengindeki şeffaf olmayan büyüme) ve konjonktivin ışık geçirmez hücre kanseri yer alabilir. Şu anda dünyada 16 milyon insan katarakt nedeni ile kör olmaktadır ve WHO’nun araştırmalarına göre bu insanların %20 si UV ışınlarına maruz kaldıkları için kör olmuşlardır.
Bağışıklık Sistemi
Bağışıklık sistemi, UV ışınları gibi çevresel faktörlerden kaynaklanan değişimlerden zarar görür. UV ışınları, bağışıklık tepkilerini tetikleyen hücrelerin dağılınımı ve aktivitesini değiştirerek bağışıklık sisteminin etkisini azaltır gibi görünmektedir. Birçok çalışma göstermektedir ki UV ışınlarının çevresel seviyesi, hem kemirgenler hemde insanlardaki bağışıklık tepkilerini baskı altına alabilir. Kemirgenlerde, bu bağışıklık tepkilerinin baskı altına alınması belirli bulaşıcı hastalıklara karşı hassasiyetin artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, UV ışınlarına maruz kalmanın enfeksiyon riskini arttırabileceğinden ve insanlarda aşının etkisini azaltabileceğinden şüphe edilmektedir. Bununla birlikte, bunu kanıtlamak için daha fazla araştırma gereklidir.
Zarar Görebilen Gruplar
Zarar Görebilen Gruplar özellikle çocuklar UV ışınlarına karşı hassastırlar ve onlara karşı özel bir korunmaya ihtiyaç duyarlar. Melanoma olmayan deri kanserlerinin %90’dan fazlası, yanma eğilimi olan açık tenli insanlarda meydana gelmektedir. Bununla birlikte, deri kanserine yakalanma oranı koyu tenli insanlarda daha düşük olsa bile, yine de onlar, UV ışınlarının özellikle de göz ve bağışıklık sistemi üzerindeki zararlı etkilerine karşı hassastırlar.
Koruyucu Önlemler
Basit tedbirler dışarda geçirdiğimiz vakti eğlenceli kılarken aynı zamanda UV ışınlarına maruz kalmanın sonucunda meydana gelecek olan hem kısa vadeli hem de uzun vadeli olarak ortaya çıkacak zararlara engel olacaktır. Güneşten korunma bütün mekanlarda özelliklede plajlar ve spor merkezleri gibi bütün açık hava eğlence yerlerinde önemlidir.
Güneşten Korunma Mesajları
- Öğlen saatlerinde ışınlara maruz kalma süresinizi sınırlayın .
- Gölge olan yerler arayın.
- Koruyucu kıyafetler giyin. Gözleri, yüzü ve boynu korumak için geniş gölgelik kısmı olan şapkalar takın.
- Gözlerinizi, gözü çepeçevre saran şekilde yapılmış güneş gözlükleri veya kenar panelleri olan güneş gözlükleri takarak koruyunuz
- Güneşten korunma faktörü 15+ olan güneş kremlerini kullanın.
- Bebekleri ve genç çocukları koruyun.
UV ışınlarının seviyesinin en yüksek olduğu öğle vakitlerinde 4 saatlik süre boyunca kapalı mekanlarda yada gölge olan alanlarda durarak güneşten uzak kalmak, korunmanın etkili bir yoludur. Bu korunma, giysi, şapka ve güneş gözlüğü kullanımı ile birlikte olmalıdır. Güneş kremi, yüz ve el gibi vücudun ışınlara maruz kalan kısımlarına sürülmelidir. Bununla birlikte güneş kremi, güneşten korunmanın son aşamasını temsil etmektedir ve hiçbir zaman güneşe maruz kalma süresini uzatmak için kullanılmamalıdır.
Yanlış Doğru
Güneşte bronzlaşmak sağlıklıdır Güneşte bronzlaşmış ten rengi, vücudun kendisini UV ışınlarından gelecek olan daha fazla zarara karşı koruması sonucunda ortaya çıkar.
Güneşte bronzlaşmış bir ten sizi güneşten korur- Bronzlaşmış olan beyaz ten, size yanlızca korur.
Yaklaşık 4 faktör değerinde bir korunma sağlar.
Bulutlu bir günde bronzlaşamassınız Güneşten gelen UV ışınlarının %80 kadar olan bir kısmı itip bulut tabakasını delip geçebilir. Hatta atmosferdeki duman ,UV ışınlarına maruz kalışı dahada arttırabilir.
Sudayken yanamazsınız Su , UV ışınlarından yanlızca en az derecede korunmayı sağlar ve sudan gelecek yansımalar UV ışınlarına maruz kalışı artırabilir
Kışın UV ışınları tehlikeli değildir. Kış aylarında UV ışınları genellikle daha düşüktür ama özellikle yüksek yerlerde kar-yansımaları sizin genel olarak güneşe maruz kalışınızı ikiye katlayabilir.
Güneş kremleri beni korur bu nedenle Güneş kremleri, güneşe maruz kalma dahada uzun süre güneşlenebilirim
süresini artırmak amacıyla kullanılmaz. Güneş kremleri, güneşe maruz kalmanın
kaçınılmaz olduğu saatlerde korunmayı artırmak amacıyla kullanılır. Güneş
kremlerinin sağladığı koruma, onların doğru bir şekilde uygulanmasına bağlıdır.
.
INTERSUN
Evrensel UV projesi olan İNTERSUN, WHO, UNEP, WMO, kanser araştırmaları yapan uluslararası kuruluş (IARC) ve ICNIRP arasında ortaklaşa bir şekilde hazırlanmış bir projedir ve bu projenin amacı, UV ışınlarına maruz kalmaktan kaynaklanan hastalıkların yükünü azaltmaktır. Bu proje, sağlık risklerinin değerini belirtir miktarını ölçer ve genelgeler, öneriler ve bilginin yayılması aracılığı ile uygun cevaplar geliştirir. Projenin bilimsel amaçlarının ötesinde, INTERSUN, milli otoriteler ve diğer kurumlar için, güneşe karşı bilinçli olma konusundaki etkili programlar hakkında bir rehber görevi görmektedir. Bunlar, meslekleri dolayısıyla güneşe maruz kalan insanlar, turistler, okul öğrencileri gibi farklı hedef kitlelerine hitap etmektedir. INTERSUN konusunda daha fazla bilgi edinmek için web sitemize uğrayınız:www.who.int/peh-uv
Daha fazla bilgi için:
Michael Repacholi
Tel. +41 22 791 3427
Fax. + 41 22 791 4123
Email. Repacholim@who.int
http://195.142.135.65/who/bulten/turk/bul9korlergunu.HTM
***
SGK’ya ‘güneş kremini devlet ödesin’ önerisi
-Sağlık Bakanlığı, tarım işçisi ve denizci gibi açık havada çalışıp uzun süre ultraviyole ışınlarına maruz kalan meslek grubundakilerin güneş kremlerinin devlet tarafından ödenmesi için Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) öneri götürdü.
Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanı Prof. Dr. Murat Tuncer, Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) bağlı Uluslararası Kanser Araştırma Ajansının (IARC), ultraviyole ışınlarını “kesin kanserojenler” arasında saydığını bildirdi.
Avustralya gibi yazın sıcaklık değerlerinin yüksek olduğu bazı ülkelerde, güneş altında çalışan tarım işçici ve denizci gibi meslek grubundakilerin koruyucu güneş kremlerinin devlet tarafından ödendiğine işaret eden Tuncer, iş gereği açık havada çalışmak zorunda olanların cilt kanserinden korunması için çalışma yaptıklarını duyurdu.
Murat Tuncer, bu çerçevede gün boyu açık havada çalışanların güneş kremlerinin devlet tarafından ödenmesi için SGK’ya öneri götürdüklerini bildirerek, “Bronzlaşmak için uzun saatler güneş altında kalmak kişisel bir tercihtir. Ama iş gereği ultraviyole ışınlarına maruz kalıp cilt kanseri riskiyle karşıya karşıya olanların korunması gerekir. Bu nedenle bu kişilerin koruyucu güneş kremlerinin geri ödeme kapsamına alınması gerekir” dedi.(Kaynak: 2009-Anadolu Ajansı)
****
İşporta Gözlükleri Göz ve görme sağlığı açısından tehlikelimidir ?
5193 sayılı meslek kanunumuz bizlere kanunun amaç bölümünde tüm sağlık mesleklerinde olduğu gibi toplumun ve fertleri sağlığını koruma görevini yasa ile emretmiştir.
İşportada satılan ürünler(Güneş ve hazır numaralı okuma gözlükleri) uluslar arası standartlara göre üretilmeyen ürünlerdir. Çünkü satışlarında bir garanti belgesi, satış fişi çoğu zaman düzenlenmez. Ülkemizde’ de Gerek Güneş gerek optik cam ve çerçeveler belli standartlara göre üretilmeleri göz ve görme sağlık açısından çok önemlidir.
Hazır okuma gözlükleri; Muayene edilmeden satıldığı için 5193 sayılı meslek kanunumuza göre suçtur. Numaralı gözlük Doktor reçetesi ile sadece optisyenlik müessesesinde satılır.
Camları abbe değeri son derece düşük aklilik ve her türlü hurda malzemeden yapılmaktadır. Merkezleme yapılmadığı için pirizmatik etki meydana gelmektedir. Yeterli sağlamlıkta olmadığı için kolayca kırılıp yüz göz yaralanmalarına sebep olmaktadır. Çerçeveleri yeterli dayanıklılıkta kaplama yapılmadığı için terle kolayca aşınarak ciltte alerji tahriş ve kanserojen etki yapmaktadır
İşportada satılan güneş gözlükleri;
UV radyasyonunun göz ve cilt üzerindeki zararlı etkisi artık günümüzde bilimsel olarak kanıtlanmıştır. DSÖ tünün bu konu ile ilgili raporu ilişiktedir. Ancak vatandaşlarımız bu gözlükleri bazen moda süs, aksesuar amaçlıda satın almaktadır. Bir ürünün süs aksesuar amaçlı kullanılma özelliği sağlık özelliliğinin önüne hiçbir zaman geçemez. Bu yüzdendir ki ister moda, ister genel, ister özel amaçlı kullanılsın her ürünün uluslar arası standartlara göre üretilme zorunluluğu vardır. Aksi takdirde yeterli renk geçirgenliği olmayan işporta güneş gözlükleri trafik sinyalizasyon renklerinin ayırt edilmesinde güçlük yaratarak trafik kazalarına neden olur. Kolayca tutuşur yanar, kırılır yüz göz yaralanmalarına neden olur. UV radyasyonunun tutmaz zamanından önce göz lensinin yaşlanmasına neden olarak katarakt oluşmasına neden olur. Alerji, tahriş cilt kanseri yapar.
. Ucuza satılan bu numaralı gözlükler ile güneş gözlüklerinin gereken standartlara sahip olmadığını halkımız bilmemekte, ama fiyatının çok ucuz olması nedeniyle satın alarak, göz ve görme sağlığı ile halk sağlığı açısından risk altına girmektedirler.
İşporta Gözlükleri Göz ve görme sağlığı açısından tehlikeli midir değil midir? Optisyenlik müesseselerinde satışı yasak olan bu ürünler İşportada satılabilir mi? Bu ürünler hangi kriterlere göre hangi kurum tarafından toplatılacak ya da denetlenebilecektir?
Belediyeler sadece, işporta ürünlerinin satışının yasak olduğu bölgelerde ürünler satılırsa müdahale etmektedir. İşporta satışına açık belediyeler tarafından tahsis edilen alanlarda konuya ilgisiz kalmaktadırlar.
Güneş gözlükleri için yasal düzenleme getirilmeli denetin ve kontroller TC Sağlık Bakanlığı eliyle yürütülmelidir.
Endişelerimiz ticari değil meslek kanunumuzun emrettiği toplumun ve fertlerin sağlığının koruması adına meslekidir.
KAYNAK: Küresel Işınların UV Göstergesi Katarakt ve Deri Kanseri Risklerini Azaltmak İçin
Hazırlanan Eğitim Materyali (Fact Sheet 271 Ağustos 2002)
***
Taylan KÜÇÜKER
Eczacı Gözlükçü
