Tartıştığımız konunun öznesi insan, insan sağlığı göz ve görme sağlığı özetle halk sağlığıdır. Ticaret değildir.

İnternet hızlı kolay ucuz ve fazla zaman ayırmadan her türlü ürüne ulaşma imkânı sağlıyor. Kozmetik Renkli ve numaralı, Kontak lensler, güneş gözlüğü optik ürünler ilaçlar en fazla sahte taklit ürünler yeterli kontrol ve denetim sağlanamadığı için internet üzerinden kolaylıkla temin edilebiliyor.

İnternetten üzerinden sağlık ürünü satılarak, 5193 sayılı kanunun amaç bölümünde emredilen “toplumun ve fertlerin sağlığının korunması” nasıl sağlanacak? İnternet üzerinden satış yapılacaksa Sağlık Bakanlığının gözetim ve denetiminden çıkarılarak, mesleğimizin önce ticaret mesleğine dönüştürülmesi gerekir.

1)İnternet satışı, Kişinin göz muayenesi olmak için göz hekimine gitmeyi bırakması ve lenslerini yenilemek için güncel olmayan bir reçete üzerinden e-sipariş vermesi ile de göz sağlığını riske atar.

2) Yurtdışı dağıtım kanalları ‘gri pazar’  olarak bilinen (sahte) ürün ve risk içermektedir. Reçete ve fatura takibi zordur. Vergi katma değer vergi kaybı riski vardır.

3)kontakt lensin yapısal bütünlüğünü etkileyebilecek taşıma sırasında aşırı sıcaklık değişimlerine, maruz kalabilir. Sıcaklıklar yaz aylarında yüksek 30 ° C aralığında ve kış aylarında -30 ° C’ye kadar düşük gidebilir. Donma çözülme kontak lensi kullanılmaz hale getirir. Yaz aylarında sıcaklıkta da problem yaratır.

4)Yırtık hasarlı lenslerin, yanlış numaralı lenslerin değişimi çok zordur.

İnternet üzerinden elde edilecek sağlık bilgileri her zaman güvenilir değildir. Bilgiler doğru olsa bile göz hekimi ve optisyen gibi sağlık profesyonellerinin atlanması yok sayılması kalıcı çok sayıda sağlık problemine sebep olur.
5)Avrupa’da ilaç satış güvenliğine ilişkin önlemler geliştirilmesine rağmen, internet siteleri üzerinden sahte ilaç satışı ve bu konudaki güvenlik açığının devam ettiğine işaret ediyor, İngiltere’de son 5 yılda 14 bin web sitesinin sahte ilaç sattıkları için kapatıldığını ya da bu sitelerin yayını durduruldu. Zincir eczaneler İngiltere’de çok yaygın.

6)Aynı durum Sahte kontak lens için de mevcuttur. İngiltere’de kozmetik lensler, numaralı lensler için reçete istenmektedir.  Tüm yasal düzenlemelere rağmen ilaçta olduğu tam bir güvenlik, internet satışlarında kontak lensler içinde  sağlanamamıştır. Yetkisiz kişiler için 5.000 paunt ceza olmasına rağmen, güzellik salonlarında, kuaförlerde  kozmetik renkli lensler satılmaktadır.

Türkiye’de hayata geçirilecek ürün takibi sistemi bütün problemleri aşmamızı sağlayacaktır

TİTCK bitkisel ürünlere logosunu yerleştirerek sadece eczanelerde satışına izin verecek. Kurumun bu tasarrufu bir koruma ticareti sınırlama değildir. Halk sağlığının korunmasıdır.

7)AB ülkelerinin optik meslek kuruluşlarının üst örgütü ECOO 2012 yılında internet satışları ile ilgili stratejik raporunu yayınlamış ve endişelerini dile getirmiştir. Yasal düzenlemelere aykırı olarak, yetkisiz kişilerin internet üzerinden satışlarından büyük endişe duyduğunu ifade etmektedir. İnternet üzerinden yapılan satışlarda 5 kat daha fazla görme kaybı da dâhil sağlık problemleri ile karşılaşıldığı ifade ediliyor.(Bu raporun tamamı yazı ekinde sunulmuştur)Komplikasyon açısından numaralı lens ile kozmetik renkli bir farkı olmadığı bilimsel olarak izah ediliyor. Bu detaylı raporun bir örneği yazı ekinde bilgi ve incelemelerinize sunulmuştur.

http://www.optikgazete.com/gundem/ecoo-kontak-lensler-uzerine-stratejik-raporu-h2463.html

8)Türkiye de optik sektöründe malların ve sermayenin dolaşımında hiçbir engel yoktur. Malların ve sermayenin dolaşımına engel olacak hususlar kaldırılmıştır.

9) TIBBİ CİHAZ SATIŞ, REKLAM VE TANITIM YÖNETMELİĞİ, 15 Mayıs 2014 Perşembe günü 29001 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmeliğin amacı tıbbi cihazların satış, reklam ve tanıtım faaliyetlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Ek-3’te yer alan cihazlar dışında kalan cihazların gazete, radyo, televizyon, telefon aracılığıyla ya da kapıdan veya internet üzerinden satışı yapılamaz. Optisyenlik müesseselerinde satışı yapılan tıbbi cihazların reklam ve tanıtım faaliyetleri bu Yönetmelik kapsamındadır.

İnternet üzerinden satış, bu uygulama 28886- OPTİSYENLİK MÜESSESELERİ HAKKINDA YÖNETMELİK, Yasaklar MADDE 25 – (1) Aşağıda belirtilen hususların yapılması yasaktır.

1. g) Optisyenlik mesleğini icra edenlerin ve müesseselerin, kişileri, herhangi bir sağlık kurum veya kuruluşuna veyahut tabibe yönlendirmesi veya buralardan kendi müesseselerine hasta yönlendirmesi, bunlara aracılık etmesi yasaklanmıştır.

5193 SAYILI OPTİSYENLİK HAKKINDAKİ kanunda, mesleğin icrası için Türk vatandaşlığı şartı kaldırılmıştır. Yine aynı kanunda, Mesul müdürlükle mülkiyet hakkı kaldırılmış, sektör, gözlükçü olmayan yerli ve yabancı sermaye de açılmıştır.

Gerek toptan dağıtım kanallarında gerek perakende sektöründe isteyen yabancı sermaye faaliyet göstermektedir. Cam ve çerçeve firmaları uluslararası kontak lens üreticileri hepsi yaygın olarak Türkiye de faaliyet göstermektedir. Cam tedarikinde nerdeyse tekelleşme aşamasına gelmiştir.

10)2009 yılında Avrupa komisyonu- Adalet komisyonuna başvurdu Eczanelerin sahibi ve mesul müdürü aynı kişi olması Türkiye de olduğu gibi, sermayenin ve malların dolaşımına engel oluyor diye dava açtı. Dava sonucunda eczacının sahibi ve mesul müdürü eczacı olmasının sermaye dolaşımı olmasına bir engel teşkil etmediğine karar verildi. Ama İngiltere Norveç  bu karara uymadı ve kuzey ülkeler bu karar uymadı.  Zincir eczaneler şu anda artarak devam ediyor.

Macaristan ker-optik internet satışları için verdiği adalet divanı kararı AB ülkesi olmadığımız için ülkemizi hiçbir şekilde bağlamaz. Adalet divanı ulusal mahkemelere tavsiye niteliğindedir. Kaldı ki Macaristan AB ülkesi olduğu halde Adalet divanı kararına uymamıştır. Macaristan ker optik davasında kontak lensler’in  mal olarak mütalaa etmeleri düşündürücüdür.

Kontak lensler herhangi bir mal gibi mütalaa edilemez. Kontak lens: Kornea üzerine yerleştirilen refraktif, kozmetik, terapötik amaçla kullanılan tıbbi cihazdır. Uygulaması hekim tarafından yapılır. İlaç ve tedavi kapsamında hekim reçetesi ile sadece optisyenlik müesseselerinde satışına izin verilen tıbbi cihazdır.

10)T.C.Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanlığı’nın ilgi yazısı ile Gözlükçüler ve Optisyenler Konfederasyonu’na gönderilen yazıda “05.12.2013 tarihinde yapılan bilimsel komisyon toplantısında. optisyenlik müesseseleri tarafından satışı yapılan optik ürünlerin (kontak lensler, gözlükler, az görmeye yardımcı cihazlar) “reçeteye tabi ilaçlar ve tedaviler” kapsamında değerlendirilmesi gerektiği kararı alındığı ve bu kararın Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na iletildiği” belirtilmiştir.

6112 sayılı Radyo Ve Televizyonların Kuruluş Ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un ‘Belirli ürünlerin ticarî iletişimi’ başlıklı 11. maddesinin 2.  fıkraları şu şekildedir:

“Madde 11 – (2) Reçeteye tabi ilaçlar ve tedaviler hakkında ticarî iletişim yapılamaz

 2001/83/EC sayılı, Beşeri tıbbi ürünlere ilişkin Direktif ine göre

Üye devletlerin, reçeteye tâbi tutulan tıbbi ürünlerin halka bilgi toplumu hizmetleri ile uzaktan satılmasını yasaklayan ulusal düzenlemelerinin saklı tutulması gerektiğini özellikle vurguluyor. 

Üye devletler, aynı zamanda, tıbbi ürünlerin kendi sınırları içerisinde, halka, bilgi toplumu hizmetleri ile uzaktan satılmasını, kamu sağlının korunması gerekçesi ile de bazı şartlara tâbi tutabiliyorlar.

AVRUPA DA KONTAK LENS REÇETE YAZIMI, UYGULAMA (TAKIP ÇIKARMA) VE SATIŞ NASIL VE KİMLER TARAFINDAN YAPILMAKTADIR?

ECOO, Avrupa Optometri ve Optik Konseyidir. Üyeleri olan meslek örgütleri, 29 ülkedeki optometrist, optisyen ve optisyenlik müesseselerini temsil eden ulusal kurumlardır. Bu anlamda, söz konusu meslek örgütleri, kendi ülkelerinde ulusal resmi mercilerin iyi niyetli irtibat kişileri olma özelliğindedirler. ECOO, Avrupa Birliği’nin kurumları tarafından tanınmaktadır. ECOO Tıbbi Cihazlarla ilgili çalışmaları da takip etmektedir.

Gözlükçülük /Optisyenlik Bulgaristan, Danimarka, Yunanistan, ispanya, Türkiye, Kıbrıs Rum kesimi, Finlandiya, İtalya, Slovenya, İsveç, İngiltere sağlık koruma mesleği olarak düzenlenmiş.

Avusturya, çek cumhuriyeti, Almanya, Hollanda, polonya, İsviçre, Belçika, Fransa, İrlanda, Norveç, Slovakya, Macaristan gibi ülkelerde elsanatı ticaret sağlık karma bir meslek olarak düzenlenmiş.

Portekiz de hiçbir yasal düzenleme yoktur.

İspanya’da optisyen ve optometrist aynı kişidir. Tek bir meslek olarak kurgulanmıştır.

Meslek büyük veya küçük kapsamda ulusal kanunlar ile doğrudan hükümetçe veya hükümete bağlı bir özerk kuruluş üzerinden dolaylı olarak kanunen tanınmıştır. İlginç bir emsal olarak Hollanda karşımıza çıkmıştır ki üç farklı optik meslek barındırmaktadır: Optisyenlik ve kontakt lens optisyenliğin henüz kanunen tanınmamış olmamakla birlikte tam kapsamlı optometri tanınmıştır.

Avrupa da 25 milyon, Türkiye’de  850.000 kontak lens kullanıcı mevcuttur. İngiltere’de 4.milyon civarındadır.

Bakanlığımızın tarafından sahte ve taklit ürünleri önlemek halk sağlığını korumak amacıyla, AB bulunmayan muhteşem projesi başarı ile uygulanıyor

Ülkemizde İlaç Takip Sistemi (İTS) yürürlüğe girdiğinden, eczanelerde sahte ilaç sakıncası kalmamıştır. Üreticiden ve ithalatçıdan tüketiciye kadar ilaçların kat ettiği yollar bilinmektedir.

İnternet satışı Kamu sağlığını bozar. Herhangi bir mal emtia değildir. internet üzerinden satılması halk sağlığı açısından körlük dahil çok sayıda sağlık problemine sebep olur. Mesleğe olan güveni azaltır. Etik bozulmalara, haksız rekabete sebep olur.

AVRUPADA KONTAK LENS UYGULAMALARI

Bazı ülkelerde, numaralı kontakt lens reçetesinin yazılması, UYGULAMASI BAKIMI ve satışı hakkındaki mevzuat, numaralı gözlük ile aynı değildir.

Dolayısıyla, numaralı kontakt lens satışı incelenen ülkelerin çoğunluğunda yasayla belirlenmiş iken, Belçika (belirli bölgelerinde), Finlandiya,  Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovenya ve İsviçre’de hiçbir şekilde mevzuata bağlı değildir.

Bundan başka kontakt lenslerin satılmasına müsaade edilen satış noktalarının tipi daha fazladır (örneğin eczaneler ve süpermarketler, Hastaneler, dr muayenehanesi, internet.)

Numaralı lens satışı kanunla düzenlenmiş ama ilave kalifikasyon(nitelik) isten-me-yen ülkeler Yunanistan, ispanya, Türkiye, İrlanda, Almanya, İtalya, çek cumhuriyeti, Fransa, Bulgaristan, Kıbrıs

İkinci olarak, bazı ülkelerde (Avusturya, Danimarka, Slovakya, İsveç ve İngiltere), kontakt lens satmak ve uygulamak için ek mesleki kalifikasyonların elde edilmesi gerekmektedir.

KONTAK LENS REÇETESİ YAZMA UYGULAMANIN YASAK OLDUĞU ÜLKELER

Fransa, Belçika, Bulgaristan, Hırvatistan, Polonya, Romanya, Ukrayna, Türkiye’dir

Meslek kanunumuzda, İnternette satılmaz yazmıyor, internette satılır da yazmıyor. Kontak lenslerin nerede nasıl satılabileceği kanunda tarif edilmiş. İnternet optisyenlik müessesesi değildir.  İnternet ve başkaca elktronik ortamlar optisyenlik müessesesi şartlarını karşılamaz. Karşılayamaz.

Meslek kanunumuza göre; Optisyenlik müessesesinde, reçetesiz her türlü kontakt lens satılması ve her türlü kontakt lens uygulaması, lens uygulamasıyla ilgili alet bulundurması yasaktır. Uygulama ve muayene hekim tarafından yapılır. Hekim reçetesi ile optisyenlik müessesinde satılır. İlaç ve tedavi kapsamında değerlendirilir.

Problemin nihai çözümü: 5193 sayılı meslek kanunumuzda “internet ve başkaca elektronik ortam üzerinden satış yapamazlar “ yasa maddesinin eklenmesi ile tartışmasız hale gelecektir.

İnternet üzerinden reklam, pazarlama, internet üzerinden yönlendirme 2 ADET aldığınızda 50 TL indirim, Bu market-mağazacılık tarzı reklam ve tanıtımlar, Haksız rekabet yaratır. Halk sağlığını olumsuz etkiler. Sağlık mesleği görünümünden uzaklaştır. Mesleğimizin saygınlığını ve güvenilirliğini azaltır. Etik bozulmalara sebep olur. Yukarıda izah edildiği gibi, Mesleki mevzuatımıza da aykırıdır. Optik ürünler maden suyu, kola cips değil ki reklamı ve e-ticareti olsun? İnsanın göz ve görme sağlığı üzerinden pazarlamacılık yapılamaz.

Tartıştığımız konunun öznesi insan, insan sağlığı göz ve görme sağlığı özetle halk sağlığıdır. Ticaret değildir.

Taylan KÜÇÜKER

Eczacı Gözlükçü

Ege gözlükçüler ve Optisyenler Dernekleri Federasyonu

Eğitim ve Mevzuat Komisyonu Başkanı